Tuesday, December 12, 2017

Bible hrillawkna leh Jerusalem


Alex Lalagent Thanga 

          Lalpa chuan Zion chu a thlang si a. A awmna atan a duh a: “Hei hi kumkhua atana ka chawlh hmun tur a ni: hetah hian ka awm reng ang; ka duh zawng a ni si a… Amah dotute chu mualphonain ka thuam ang a; Ani chungah erah chuan a lallukhum chu a tle sur ang,” tiin. Sam 132: 13- 18.
          Khai le, December 6, 2017 atanga vawiin ni thleng khawvel ram hrang hranga politician-te hot issue ber leh, sakhaw pathum (Jewish, Christian, Islam) hruaitute sawi hlawh ber Jerusalem chungchang chu news leh media lama kan hmuh tam ber pawh a ni ngei ang. Keini Christian-te chuan Jerusalem leh Bethlehem chanchin chu kan hre deuh fur tawhin a rinawma, engpawhnise Pathian Lehkha Thu atang I lo zirchiang dawn teh ang.
          Israel leh Palestinian (Jacoba leh Esaua) te indo tan dan chu kan Bible-ah chiang takin kan hmu a, khawvel history pawhin chiang takin a finfiah/ nemnghet ve bawk. Israelte ropui ber hun, kum 120 (Saula, Davida, Solomona te lal hun chhung, kum 40 theuh an lal) a lo pela, B.C 922-a chhim leh hmara “Israel leh Juda” tia an inthen atang kha chuan Deuteronomy bung 28 leh 30 a Pathianin Mosia hnena a thutiam ang zelin ro a rela, an thlahtu an pu, Abrahama hnena Pathian thu tiam pawh luahlum zo lovin an ram thenawmte kut hnuaiah emaw, khawvel ram ropuite (Babulon, Persia, Greek, Rom) kut hnuaiah an awm ta zel a. Jerusalem khawpuiah Tempul ropui tak vawi 2 an saa, chu pawh chu Babulon leh Rom sipaiten an tihchhiatsak ta vek a, AD 70 a Rom sipaizahotu General Titus-a’n Jerusalem tempul chu vaivuta a chantir hnu phei kha chuan Tempul sak an tlin thei ta lova, chu an Tempul dinna/ awmna takah chuan Muslim hovin an Biak In (the Dome of the Rock) an saa, vawiin thlengin a la ding.
          Israel mipuite chu B.C 586- 538 khan Babulon salah an awm a, (hei hi Israel history a thil thleng duhawm lo ber a ni), B.C 538- 333 khan Persia kut hnuaiah an awm leha, B.C 333- 63 “Hellenistic Period” tia koh a ni a, Greek mi chak leh ropui Alexander-a kut hnuaiah an awm leha (Alexander Ropuiaa chu kum 32 mi niin, B.C 323-ah a thi a, a sipai 4 te’n a lalram an inseam, B.C 142- 63 hi Hasmonean Rorelna tia koh a ni bawk), B.C 63- A.D 313 khan Rom kut hnuaiah an awm leha, A.D 313- 636 khan Byzatine rorelna hnuaiah an awm leha, A.D 636- 1095-ah ngat phei chuan Muslim (Turkey) ho kut hnuaiah an awm ta a ni. Chu chu Europe rama Christian hovin an duh lova Palestinian ram thianghlim chu lak tumin beihpui an rawn thlaka, A.D 1095- 1291 chu “CRUSADE” tia koh a lo ni ta a. A.D 1291- 1516 chu Egypt rama Muslim ho an rawn hrang leha, chu chu “Mamluk Rule” tia koh a ni. A.D 1516- 1918 chu Ottoman Empire (Turkey Muslim Empire a ni deuh ber mai) a lo ni leha, kum zabi 19-naah Bristish sawrkar a rawn lian/ chak ta vak mai a, Nov. 2, 1917 khan United Kingdom Prime Minister, Arthur James Balfour-a chuan Palestinian ram chu Israel mipuite a pek tur thu a puang taa, Middle East ram (Muslim ho) pawh an sa hle mai a, 1918-ah chuan khawvel Indopui I-na a lo chhuak ta nghe nghe a ni. Nov. 2, 1917 chu UK Prime Minister hming chawiin “Balfour Declaration” tia koh a lo ni chho ta a ni. Tichuan May 14, 1948-ah British chuan Independence a pe taa, British pek chin ram chu Bible-a Pathian thutiam nena khaikhin erawh chuan a lian lo hle, mahse June 5- 10, 1967 (6 days war/ ni 6 indona)ah khan Egypt, Syria, Iraq, Jordan leh, Labanon (ram 5) te chu Israel sipaiten ni 6 chhung lekin an tukdawl taa, Jerusalem khaw chhaklam/ khawpui zatve (Temple Mount, Western Wall, etc.) chu an la ta a ni. He ni 6 indona (1967) hi Balfour Declaration (1917) atanga chhut chuan kum 50na a ni a, chu chu Leviticus bung 25-naah Pathianin Jubilee kum atan a lo puansak a. Tin, kumin 2017 hi a kum 100-na chiah a lo ni leha, chu pawh chu Jubilee kum bawk a lo ni leh ta. Jerusalem khaw thlanglam (tuna Muslim ho luah mek) hi an lakbelh leh chuan a pumin an nei tawh dawn a, Pathian thutiam hi a thleng dik zel dawn. Israelte chungah hian Pathian phalna tel lovin thil engmah a thleng ngai lova, tun tumah pawh hian Lalpan thiltum a nei ngei ang.
“Chuvangin, ‘LALPA chuan heti hian a ti a ni: Hnam dangte lak ata chu ka hruai khawm leh ang che u a, in darhna ram ata ka khawm chhuak leh ang che u a, Israel ram chu ka pe ang che u.” Ezekiela 11:17
“Hnamte zing ata ka hruai chhuak ang che u a, ram zawng zawng ata ka khawm ang che u a, in ram ngeiah ka hruai lut dawn si che u a.” Ezekiela 36: 24
          Israelte chunga thil thleng hian Krista lo kal hun a hnaih tawhzia min hriattir sela, Krista Dodaltu (Anti-Christ) rorelna hun a thleng thuai dawn. A pawimawhber chu khawvel a ral pawha ral ve thei lo, Pathian thilthlawnpek chatuan nunna kan nei tawh em? tih hi a ni.
          ISRAELte tan I tawngtai ang u.
‘(Nang) malsawmsaktu apiang che chu mal ka sawm ang a, anchhe lawhtu che chu anchhia ka lawh ang’ (Genesis 12: 3) 

MIZO ȚAWNG ZIAH DIK I DUH EM?

            ṬAWNG ZIAH DIK I DUH EM? Ziaktu: Nununa Renthlei July ni 15, 2019 Mizo ṭawng ziah dik hi thil harsa niin i ngai ṭhin em?...