Monday, May 30, 2016

LUNGPUI CHUNGA DIN KOHHRAN


LUNGPUI CHUNGA DIN KOHHRAN

Alex Lalagent Thanga

           "Nang Petera i ni tih ka hrilh bawk a che, he lungpui chungah hian ka Kohhranho ka rem chho ang a..." (Mt. 16:18).
                     Mt.16:18 thu hi a pawl (Denomination) leh a mimal ang pawha inhnialna tam ber a ni a, Protestant ten Lal Isua chu Kohhran dintu leh innghahna a ni kan tih laiin, Roman Catholic te chuan Petera chu Kohhran dintu leh innghahna ah an pawm ve thung a, hei hi Pope-in a rochung niin an ngai hmiah a ni...
                     Heta min tibuaitu leh innghahna hrang kan neih takna chu, " Nang Petera i ni" tih leh "He lungpui chungah" tih hi a ni a, Petera tih chu lungpui tihna tho a nih a vangin hrilhfiah dan a dang ta nuaih mai a ni.
                     Evangelical Scholars-te chuan, Lungpui hi Pathian (Lal Isua) chauh hi ani. Lal Isuan, Amahah Kohhran din a tum thu, a programme a sawi lawk a, he ti hian sawi zawk tur a ni e. "Nang Petera, mihring i ni,he keimah, Lungpui ( Isua Krista ) chungah ngei hian ka Kohhran ka din chho dawn a ni " tiin.
                     Roman Catholic-te erawh chuan, Lal Isua nihna dik tak Peteran a hriat a vang leh a sawi chhuah a vangin, Lal Isuan dinhmun ropui takah a dah a, "Nangmah, Petera-ah ngei hian ka Kohhran ka din chho dawn a ni" tiin an ngai a,sual ngaihdam theihna hial pawh neiah an ngai tlat bawk.
                     (1) Thuthlung Hlui leh Lungpui
                      Hebrai mite hian "Lungpui" sawi nan Heb. "Sur" an hmang a, hei hi Pathian sawina bik a tan chauh an hmang thin. "Kan Pathian ang Lungpui reng an awm lo" (1 Sam. 2:2); "...Kan Pathian lo chu tunge Lungpui awm ni" (Sam 18:31b); etc...
                     (2) Thuthlung Thar leh Lungpui
                      Thuthlung Thar-ah hian lugpui sawi nan tawngkam pathum hman an nei a, Greek" Lithos", "Petros" leh "Petra" te hman a ni. Greek tawngbul a tanga lungpui kan chhui hian eng Lungpui chungah ber nge Lal Isua'n Kohhran a din tih a chiang dawn a ni. (i) " Lithos", hei hi "lungpui" tihna a ni a, he tiang lung hi sak em em lo, deh nuam tak a ni. Lal Isua an phumna thlan kherkuak kha "Lithos" lung chi hi a ni a,a kharna lung pawh " Lithos" lung tho an hmang a ni. (Mt. 16:46). ( ii ) "Petros" , hei hi lungpui tihna tho anih laiin, mihring hming ( Proper Noun/name ) a tan hman a ni a. Petros  hi Masculine gender ( apa sawina ) a ni. Bible-ah Petera hi " Petros" tih vekin koh a ni. (iii) " Petra", hei ve thung hi chu tlang tia pui pui lung sawina a ni. Tin, "Petra" hi chu lung nem chi ni lovin, lung sak ber chi, lung chang tak sawina a ni a. Chubakah "Petra" hi chu Neuter (a nu a pa sawina bik nei lo) ani leh bawk. Hei hian Mt.16:18-a Lal Isuan, " Nang Petera (Petros) i ni tih ka hrilh bawk a che, he Lungpui (Petra) chungah hian ka Kohhran ka din chho vang," a tih khan Amah leh Amah inkawkin, amah (Pathian Fapa)-ah ngei a Kohhran din a tumzia a lang chiang hle. Lal Isua hian a programme a sawi lawk sa a ni. Greek "Petra" hi Thuthlung Hlui-a Hebrai "Sur" ang chiah khan " Pathian aiawhtu" sawina a nih a vangin Lal Isua sawina a ni.
                       Bible khawi bung leh changahmah hian Pertera hi "Petra" tia kohna (pakhatmah) a awm lo. Chuvangin, Lungpui chu Lal Isua a ni. Chu Lal Isua (Petra)-ah ngei chuan Kohhran hi din a ni tih hi rinhlelh tur pakhatmah a awm lova, Bible min zirtir dan a ni bawk.
  “Lungphum rem tawh sa lo chu lung phum dang tu man an rem thei tawh si lo va, chu lungphum chu Isua Krista chu a ni” (1 Korinth 3:11).

Sunday, May 15, 2016

Ngaihdam Theih Loh Sual

  
 Alex Lalagent Thanga
               Lal Isua Krista thisen in sual ngaidam theih loh a nei lo kan ti fo bawk sia , ngiahdam theih loh sual chu eng sual tak in ang maw? Ringtu (Lal Isua hnung zuitu, mi piangthar) chu a sualna zawng zawng ngaihdam a ni tih hi kan Bible min zirtir dan a ni a (Jo n.3:18; 5:24; Rom.8:1 etc). Tin, ringtu in thil lo tisual palh leh ta sela, Patian hnenah inchhira, ngaihdam a dil chuan Pathian in a ngaidam dawn tih pawh kan Bible-in min hrilh bawk a ni (1john1:9). Amaherawh chu ngaihdam theih loh sual han awm leh ta tlat mai chu engnge awmzia ni ta ang le? He sual hi a len em a vang in ngaihdamna pawn hmun a chang tawh lo a ni ngei ang. Kan Pathian chu hmangaihna a ni a (Ijohn4:8), sual erawh chu a ngai thei miah lo thung. Sual a ti (khawih) lo a (1pet.2:22), hriat pawh a hre lo ni (2Cor.5:21).
     A.Thihna khawp  sual (I John 5:16b)
        Tirhkoh Paula chuan ringtu te chunga Pathian thikthu chhiatzia min hrilh a, ringtu chuan a sual sim lova, hre reng chungin tihsual luih zel chuan Pathian in a nunna a laksak vat thin. Pathian tana mi tangkai a nih theih loh a vangin, pathian in duhsakna in a tisa nunna chu a laksaka, a thlarau a chhandam thin. Hei hi ringtu in sual a tih chhuanzawm theih tawh loh nana Pathian hmangaihna lo lang pakhat a ni.
      B.Ngaihdam theih loh sual
         Pathian meuh pawhin a ngaihdam theih lo sual chu a va nasa awm em! THARAU THIANGHLIM SAWICHHIATNA hi a ni tiin Lal Isuan min hrilh (Matt.12:32; Mk.3:29). Thelogian thenkhat (John Walvoord, Merill F. Urger, etc) te chuan he sual hi lal Isua hun lai (he khawvela a awm lai) chauhva hman tur a ni, tun hun a tan a ni tawh love, an ti a. Amaherawh chu, Evangelical theologian tam zawk (John Hall, John Mac Arthur, William Barclay, Leon Morris, Lawrence, etc) te chuan tun lai thleng pawh in hman tur an ti ve thung. A thu kal hmang (text) han en hian hei hi a pawm awm mah mah zawk a ni. Thlarau Thianghlim “sawichhia” tih hi Gk. “blahphemia” hman a nia, chu chu “nasa taka sawichhia, an chhelawh” tihna a ni. Kan Mizo Bible a “sawisel” Matt.12:32 tih ringawt hi chuan a awmzi a kher chhuak lo deuh. Chu ti a nih chuan eng ti vak a sawichhiatna nge ni ta ang le? Thlarau Thianghlim chu Pathian pakhata minung pathumte zing a mi a ni a, Pathian a ni (John 4:24). Tin, Pathianin Thlarau Thianghlim kal tlangin min kova, chatuan nunna kan neih theih na tur in kawng min kawhhmuh a, min siam thara (Titus3:5), engkim min zirtir a (John 14:26), min veng in thutak ah min hruai luta (John 16:13), min tawngtai saka (Rom.8:26), Krista chhungkuaah min dah luta (1cor.12:1314), min chhinchhiaha (2Cor.1:22; Eph.4:30), hriak min thiha (Ijohn2:20), eng lai pawh in min awmpuia (John 14:16), thilpek min pe a (Eph.4:11, Rom.12:6-8), kan taksa kal tlangin rah a rawn chhuah bawk a ni (Gal.5:20-23).
         Lal Isua meuh pawh khan thilmak a tih reng reng in Thlarau Thianghlim kaltlang a a tih thu a sawia, “Pathian kut a vanga ramhuaite hnawt chhuak thin ka ni…” (Lk.11:20). “Pathian kutzung” tih hi Thlarau Thianghlim thiltihtheihna sawi nan Thuthlung Hlui ah hman a ni (Ex.32:16). Amaherawh chu Pharisaite khan Thlarau Thianghlim thiltihtheihna chu Belzebula thiltihtheihna ah an puh mai bakah, Thlarau Thianghlim chu “Setana i ni” an tinna an tina a ni. Hei tluka sual lian hi a awm thei tawh dawn em ni? He sual hi ngaihdam theih loh sual chu a ni.
     Ahnuaia tar lante nen hian hriatfin loh tur:
(1) Thlarau Thianghlim chu ti lungngai suh u (Eph. 4:30)
      Ringtu chu dawt sawi lo tur (4:26), thinrim a vanga sual khawih lo tur (4:26), khakna te, tihtauhna te, lainatna neih loh te (4:31-32) ti lo turin hrilh a ni. Heng sualte hi ringtu in a tih chuan Thlarau Thianghlim a ti lungngai a, thlarau in a khat thei lo.
(2) Thlarau Thianghlim chu timit suh u (1Thess. 5:19)
      Hei hi tirhkoh Paulan ranwgbawlna lam hawiin a rawn ziaka, ringtu chu bang lova tanwgtai tur (5:17), engkima lawmthu hril tur (5:18), thu hrilte hmuhsit loh tur(5:20) a ti a. Rawngbawlna alhthat lai takin ringtu in tui a leih chuan Thlarau a timit a ni. Tin, Thlarau thilpek dang lam (special gift) min pe theuh a, chu chu a ropuina tan kan hmang lo anih chuan thlarau kan timit bawk a ni. Lalpan a thu malsawm rawh se. 

MIZO ȚAWNG ZIAH DIK I DUH EM?

            ṬAWNG ZIAH DIK I DUH EM? Ziaktu: Nununa Renthlei July ni 15, 2019 Mizo ṭawng ziah dik hi thil harsa niin i ngai ṭhin em?...