Monday, October 30, 2017

Theology zirchianna

Alex Lalagent Thanga

          Q. Theology chu eng nge ni? Eng nge a thiltum? Engvang nge kan zir a tul?
          Ans. “Theology” tih thumal hi Greek tawng atanga lo kal, Theos- Pathian, Logos- Thu (logy/ ology- zirchianna, sawihona, ngaihtuahhona) a ni a; chuvangin, “Theology” tih chu “Pathian zirchianna” a ni. Pathian Lehkha Thu (Bible) a innghat Pathian nihna leh, a thiltih leh a zerang zirchianna chu “Biblical Theology” ti a koh a ni. Theology hi tam taka then hran a ni a, chung zingah chuan “Basic Theology or Systematic Theology” hi a bulthut a ni. Thurin Sawm langsar zual a awm a, chungte chu:
(1) Bibliology- Pathian Lehkha Thu (Bible) zirchianna
(2) Theology proper (Paterology)- Pa Pathian zirchianna
(3) Christology- Isua Krista Pathian zirchianna
(4) Pneumatology- Thlarau Thianghlim Pathian zirchianna
(5) Angelology- Vantirhkohte (Angel-te) zirchianna
(6) Anthropology- Mihring zirchianna
(7) Hamartiology- Sual zirchianna
(8) Soteriology- Chhandamna zirchianna
(9) Ecclesiology- Kohhran zirchianna
(10)                 Eschatology- Hun hnuhnung zirchianna te an ni.
          A tawi zawnga sawi chuan, “Theology” tih chu “Pathian chu tu nge a nih? Eng ang mi nge a nih?” tih zirna a ni mai a, mahse engkim Siamtu leh Dintu, Vawnghimtu a nih avangin theology chuan chu aimahin a huamzau zawk. Theology kan zir a tulna chhante:
(1) Engkim hi Theology nena inkungkaih vek a nih avangin,
Pathian a awm em? Tu nge a nih? Eng ang mi nge a nih? Mihringte chanchin leh thilsiam chanchin kan zir dawn pawhin, a Siamtu Pathian kan zir hmasat a ngai a, mihringte zawhna zawng zawng chhanna pawh Amahah a awm vek.
·       Amah atang leh, amah avang leh amaa tan thil zawng zawng hi a lo awm a ni si a; a hnenah chuan chatuanin ropuina chu awm rawh se.Amen. (Rom 11:36)
(2)  Engnge kan rin? Engvang nge kan rin?tih kan hriat theih nan,
·       Hnathawktu, thutak thu fel taka hmang chu zak tur a ni lo angin, Pathian ngaiha thaa inentir turin thahnem ngai rawh. (2 Timothea 2:15)
(3) Zirtirna dik lo laka kan invenhima, kan rinna kan humhim theih nan,
·       Zawlnei derte lakah fimkhur rawh u; (Matthaia 7:15)
Fimkhur rawh u; chute lo chuan, tu pawhin Krista thu ang ni lovin, mihring thu rochhiah leh khawvel A Aw B ang zawkin, an thufing leh bumna mai maiin rallakin an la dah ang che u. (Kolossa 2:8)
·       Nangmahnia awm in beisei chhan zawt apiang che u chhang turin inpeih sa fo ang che u, (1 Petera 3:15)
(4) Kan thurin chuan kan nun a thlak danglam theih avangin,
·       He khawvel danang hian awm suh ula; Pathian duh zawng, a tha leh, lawm tlak leh, that famkim chu in hriat fiah theih nan, in rilru a thara awmin lo danglam zawk tawh rawh u. (Rom 12:2)
(5) A ropuizia kan hriata, fak chunga chibai kan buk theih nan,
·       Lalpa chu a ropui a, nasa taka fak tur a ni si a; Pathian zawng zawng aia tih tur a ni. (Sam 96:4)
          Sakhuana chu mihringin Pathian a chhanletna chanchin a ni a; theology erawh chu mihring tana Pathian thiltum, Pathian leh thilsiam inlaichinna chanchin a ni ber mai. Theologian ropui, S. Lewis Johnson-a chuan theology pawimawhzia a sawinaah, “Isua chu tu nge? I tih rual khan theology huang chhungah I zuanglut tawh” a lo ti hial a ni. Chuvangin, ringtute hian theology hi kan ngaihthah thei hauh lova, kan nun kawng hruaitu leh tingiltu atan hmang ila, Thlarau Thianghlim tanpuinain Biblical Theology hi I zir zel ang u.
·       Paula leh Sila thusawi chu a dik leh dik loh hriat nan ni tin Pathian Lehkhaah (Berea khuaa mite’n) an zawng thin a. (Tirhkohte 17:11)

No comments:

Post a Comment

MIZO ȚAWNG ZIAH DIK I DUH EM?

            ṬAWNG ZIAH DIK I DUH EM? Ziaktu: Nununa Renthlei July ni 15, 2019 Mizo ṭawng ziah dik hi thil harsa niin i ngai ṭhin em?...