Thursday, October 20, 2016

#Spiritual_Maturity (4):


#Spiritual_Maturity (4):

□ Keini zawng van khua leh tui kan ni si a, ... (Philipi 3:20) 

□ Roman empire hun lai khan Roman citizen-te chu miten an zah em em mai a, citizen nih pawh a awl lo viau awm e. Hnam dangte tan phei chuan mi sang khatah mi pahnih khat bak an ni ngai lo, chung mite pawh chu mi hausa leh mi thil ti thei, mi thiam filawr te chauh an ni. Roman citizen hovin thil an tih sual pawhin vawi 40 vuak a thiang ve lo. Roman citizen nihna nei tirhkoh Paula pawh khan Krista avangin Juda-te lakah vawi 40 tling lo, vawi 5 vuak lai a lo tuar ve tih 2 Kor. 11:24-ah kan hmu.

□ He khawvela Rom khua leh tui (Roman citizen) nih mah chu ti khawpa an zahawm leh an hamthat chuan kuta sak loh IN mawia awm turin van khua leh tui nih chu a van hlu dawn tak em! He khawvel hi a fair lova, mi sualte hamthatna leh vanneihna a ni, kan tih mek laiin Lalpa ringtute aia dinhmun tha leh hlu hi an awm chuang lo. Khawvel tehnaah chuan hnam tenau leh hnam mawl ni mah ila; Lal Isua mi, Thlarauva hrin, van khua leh tui kan nih tlat chuan hnam changkang tak aiin kan chungnungin kan zahawm zawk! A Fapa Isua Krista kaltlanga van khua leh tuia min siamtu Lalpa ropui rawh se. 


#Your_fellow_in_Christ
AlexGena Cherput Tuingo

#Spiritual_Maturity (3):

#Spiritual_Maturity (3):

□Tin, sawm leh pahnihte chuan zirtir mipuite chu an kova, "Pathian thu hril bansanin, dawhkanahte rawng kan bawl chuan a tha lo vang. (Tirhkohte 6:2)

□ Pastor nih hi vohbiknihna leh chawimawina sang tak a ni a, amaherawhchu mi nazawng thawh theih loh a ni a,hna harsa ber a ni. 

□ Kohhran activity zawng zawng hi a pawimawh veka, nimahsela pastor te hna chu thlaraulam rawngbawlna a ni tih kan hriat reng a tha. Social activity emaw cultural activity emaw a pastor te tel ve zel tura kan phut anih chuan an phur a rit lutuk ang. Pastor te hian chhungkua entawn tlak din turin an chhungkua tan hun an pek a ngai a; chawlhkar tin sermon thar nei tur chuan study hun an neih a ngai a; chu mi piahah bialfan a lo ngai a, counselling neih ngai member-te zingah an awm reng thei bawk. Pathian leh an chhungkua tan hun pe thei turin pastor te hun neih hi kan hriatthiam a va pawimawh tak em! Administration lama kan phutsan viau chuan spiritual leadership lamah an hlawhchham palh ang e!

#Your_fellow_in_Christ
AlexGena Cherput Tuingo

#Spiritual_Maturity (2)

#Spiritual_Maturity (2):

□Tin ani (Isua) chuan an hnenah, hei hi tu lem8 leh tu hming nge ni?, a ti a... Kaisara thilte chu Kaisara hnenah pe ula, Pathian thilte chu Pathian hnenah pe rawh u, a ti a.(Mat. 22:20-21)

□Isuan chhiah (tax) chungchang a sawinaah hian pawisa a sawi tumna a ni lova, pawisaa chuang lem leh hming zawk kha a sawi tum chu a ni. Mizo Bible-ah LEM tiin a daha English-ah chuan IMAGE tiina dah ve thung. Chu mi awmzia chu HLIMTHLA emaw ANPUI emaw tihna a ni awm e. Genesis 1:26-27-a Pathianin mihring a siam khan AMA ANPUI (image and likeness) ngeiin a siam a, chu mi avang chuan a anpui leh a duh ang taka siam kan ni.

□Nangmahah khan Pathian anna (image) a awma, chu chu a siamtu leh a neitu hnenah pe turin Lalpa'n a duh a ni. 


□Khawvelah Pathian thilsiam loh pakhatmah a awm lova, a thilsiam zawng zawng te chu ama ta an lo ni. Pathian thilte chu Pathian hnenah pe rawh u. 


#Your_fellow_in_Christ,
AlexGena Cherput Tuingo

Saturday, September 3, 2016

ZIKA VIRUS (Mizo Version)


ZIKA VIRUS

Alex Lalagent Thanga

            Tunlai khawvel dengchhuaktu leh mipui te titi tam ber Zika hi tlemin I lo zirchiang dawn teh ang. Khawmual pui thenkhatah a awm tih thu mai a kan lo hriat thin chu Asia khawmual a rawn thleng ve ta a, kan awmna ram thenawm Singapore-ah pawh mi enge maw zat an thi tih kan hre theuh tawh awm e. Tukin zing khan kan officer (Associate Program, Health Unit, UNHCR) hnen atang inveng tura duhsakna email ka dawng hlauh mai a, chu chu kan duty fona hmun Hospital Sungai Buloh, Malaysia-ah pawh dam lo zing atang ZIKA VIRUS hmuchhuakin UNHCR an lo hrilh thu a ni a, chu chuan ngaihtuahna a khalhkal thui hle mai. Malaysia-ah hian mi eng zat takin he natna hi nei tawh ang maw? Aw le, kan sawi tum ber chu ZIKA chanchin tawi a ni a, a lo chhuahna bull eh tu hmuhchhuah nge tih lam ai mahin eng tin nge  kan invent ang tih sawi kan tum dawn a ni.
#ZIKA chu enge ni?
        ZIKAchu virus a ni a, Aedes thosi chi khat atanga inkaichhawn theih a ni. Aedes thosi hi Dengue natna paitu thosi bawk kha a ni.
#AEDES thosi: A keah a dum leh a varin a intial a, chhunah leh tlai lam thim thet thetah mi an seh tlangpui. Ni 6-7 an dama, a nu (female) te hi vawi khat an tui (egg) in za thum (300) chuang an tui thei.
#Eng ti’angin nge ZIKA natna chu a inkaichhawn?
(1) Aedes thosi atangin- mi tam zawk kaina chu Aedes atangin a ni.
(2) Hmeichhiat mipatna (sex) atangin
(3) Nu (rai puar) atangin a faah
(4) Thisen inpek atangin or hriau inhman tawmna atangin… 
#A natna lo lanchhuah dan:
(1) Khawsik deuh er er (fever),
(2) Taksa sen (bawl) chhuak (rash),
(3) Ruhchang na (joint pain),
(4) Mit sen deuh tham tham (red eyes)
(5) Taksa/ timur na (muscle pain)
(6) Lu na (headache)
(7) NB: Mi thenkhat erawh chu damdawiin pan ngai lo tawka nate pawh an awm a, chu ti’ang chuan ni thum atanga kar khat vel a awm thin. A chunga tarlan ang hian I lo awm anih chuan a rang lamin clinic/ hospital pan vat ang che.
#Eng vang nge ZIKA natna a hlauhawm?
A bik takin nu (nau pai) tan a hlauhawm em em a, a naupai chu a lu lamah nasa takin a tikhawlo thei a ni. Nau mit, beng, hriatna thazam leh thluak nasa takin a  tipiang sual thei. Thihpui erawh a vang hle.
#Eng tin nge kan invent ang?
          ZIKA natna laka invenna (vaccine) an la hmuchhuak lova, invenna atana tha ber chu Aedes thosi laka inven a ni.
(1) Kawrban tlawn leh kekawr tlawn hak fo a tha,
(2) Aircon leh tukverh awmna hnuaia awm a tha,
(3) Aircon hnuaia kan mu lo anih chuan thosilen hnuaia mut a tha,
(4) ZIKA natna neite nen invenna tel lo sex hman loh tur,
(5) ZIKA natna neite hnen atanga thisen dawn (receive) loh tur.
#Eng tin nge ZIKA natna nei te kan inenkawl ang?
          Dengue ang bawkin Zika natna that theitu damdawi hmuhchhuah a la ni lova, inenkawl dan erawh a awm:
(1) Chawlh hahdam,
(2) Tui tam taka in,
(3) Khawsik sang lutuk ven nan nachhawkna (pain relief/ acetaminophen) ei a tha,
(4) Nachhawkna chi khat (aspirin) erawh ei loh tur,
(5) Damdawi dang ei lai mek I nei anih chuan pain relief I ei hmain doctor rawn hmasa ang che.
     #Chhiartu zawng zawng te Lalpan ZIKA natna lak ata venghim che u rawh se. 

Thursday, August 11, 2016

Pulpit rawngbawlna


Alex Lalagent Thanga 


            Pulpit rawngbawlna han tih hian thil tam tak chu kawk thei mah se, “sermon” (Pathian thu hril/ puanchhuah) a kawk deuh bika, a pawimawh zia leh ringtute’n kan mamawh zia chu sawi nawn ngai lovin kan hre theuh awm e. He article-ah hian sermon kalphung (homiletics) leh Bible hrilhfiah dan (exegesis) lam kan sawi hman dawn lova, thuhriltu (preacher) tihmakmawhte erawh sawi ngei kan tum dawn a ni.
            Pulpit rawngbawlna hi zawhte upata upat vang ngawt te, piantharna a rei tawh vang ngawt te, lehkha thiam/ zir san avang ngawt te, hna chelh a that (san) vang ngawt te, hausat avang ngawt te, kohhranah thilpek pek that avang ngawt te, tawngkam thiam avang ngawt tein miin Pathian thu a hril tur a ni lova, piangthar lo phei chuan tih loh tawp tur a ni. Hei hi Thlarau Thilpek anih avangin hril tura Pathianin a kohvate chauhvin an hril tur a ni(1 Kor. 12:7-11, Eph. 4: 11). Thuhril tura Pathian mi ruat leh ruat loh chu thuhriltu thinlungah a fiah em em a; a ngaithlatute nun atang pawh a hriat theih bawk. Pathian mi ruat thuhriltu chuan mite tuihalna a siamsaka, mite nun a siamtha a, thlarau bo a man thin. Thuhriltu chuan pulpit-a a din hmain a thusawi tur chu ngun takin a zirchiang tur a ni a, a thuken (message) atang mite’n malsawmna an dawn hmain amahin Lalpa hnen atanga aw thar leh thlarau lam pawlna thar a dawng ngei tur a ni. Thuhriltu chu mipui aiawha Pathian dawrtu leh mipuite hnena Pathian thu puangchhuaktu anih avangin hengte hi a tihmakmawhte an ni:
(1) A thusawi ngaithlatu turte mamawh chu Pathianin a hriat avangin a thusawi tur chu Pathian a dil thin tur a ni. Tling lutuka in ngaite hi Lalpan a hmang ngai lova, Lalpa lova tling lo leh tlei thei lo te hnenah Pathian chu chawl lovin a inpuang thin.
(2) A hun leh a hmun azira thupui vuah/ thlan thiam a pawimawh hle ang. Sermon thupui vuah/thlanthiam hi a pawimawh em em a, mi beng verh zawng tak thlan thiam a tha.
(3) Tawngtaina leh Bible study nan fianrial hun a hmang thin tur a ni. Mipui hmaah a inlan hmain Pathian hmaah a inlan ngei tur a ni a, Thlarau Thianghlim aw thar a hre thin tur a ni. Keini Mizo-te hi a van tla ngaisang mi kan ni a, "ka inbuatsaih loh zawk Lalpan sawi turin min ti tlat mai" tiin pulpit lawn hnuah sermon kan thlak chawk. He tiang thuhriltu chuan Lalpa a rawn ngai lo tih a chiang a, mahni intih ropui, intih rau leh sermon intih ngah vang a ni zawk fo.
(4) Kan sawi tur Bible chang chu mahni phak tawka zirchian tur a ni a, a tanpui theitu tur lehkhabu dang chhiar zau pawh a tha viau ang. Kan chang thlan chu anihna ang taka sawi tum tur a ni a, mahni duh dan leh rilrem dana hrilhfiah tur a ni lo.
(5) Mi tihdan (style) a lachhawng (copy) tur a ni lo. Kan thusawi dan, kan chet dan, kan tawng kauchheh leh kan hawihera mahni nihna (originality) dik taka lan hi a tha ber fo.
(6) Kan thusawi uar leh uar loh a zira awki thlak thiam a tha a, taksa pawh a tuldan a zirin tihchet tur a ni. Kan thusawi ngaithlatute chu mitmeiin ven vek tur a ni a, en bik neih loh a tha. A hnug kil bera thu pawh kan mitin kan enkual thin tur a ni. Chu chuan mipuite ngaihtuahna (attention) a fawkkhawma a venghim thin.
(7) Mi thusawi atanga kan hriat emaw, lehkha kan chhiar atanga kan hriat emaw kan sawichhawng (quote) anih chuan a sawitu leh a ziaktu kan sawi ngei ngei tur a ni. Hei hi tunlai Bible degree neite hian kan tlakchham ber a ni awm e. Mi thu sawi leh ziah te hi mahni irawm chhuak ang taka sawi ka hre fo. Heng mite hi thu leh hlaa rukhmangte ka ti tawp.
(8) Kan thusawi (sermon) chu uluk leh awmze nei taka rem khawm tur a ni a, ruhrel felfai taka buatsaih a pawimawh hle. Entirnan:
(a) Introduction
(b) Body/ text
(i) What?
(ii) Why?
(iii) How?
(c) Conclusion
(d) Application
(9) Entirna/ tehkhinthu hian kan thuhril a tifiah a, mipuite rilru pawh a khawih thei hle. Kan mita kan hmuh leh kan tawn hriat ngei atanga entirna (tehkhinthu) siam hi a tha ber awm e. Lal Isua pawh khan a hunlaia thil thleng leh dinhmun hmangin tehkhinthu a sawi thin. Entirna tam lutuk erawh a tha lo.
(10) Thumal (word) harsa leh thuk hmang lovin mi mawl ber pawhina a hriatthiam theih tur thu hman a tha.
(11) Hun hi vawn dik leh ngaih pawimawh thiam a tha a, hman (adjust) thiam bawk tur a ni. Mi thenkhat chu sermon thuhmahruaiah kan hun zatve lai kan hmang ral thin.
(12) Kan rilrem vak lohte nun ena sermon siam/ inbuatsaih vak a awm theih a, Lalpa erawh a ropui ngai lo. Kan chang thlanin enge a sawi tum, tih aimahin kan sawi tum hrilhfiah leh nemngheh nan Bible chang kan hmang mai zawk a ni. A bawplawk tawka Bible chang lak tur a ni lo.
(13) Mahni chanchin leh tawnhriat (experience) sawi fo tur a ni lova, kan testimony meuh pawh Lalpan rem a tih loh chuan mipuite tan thlemna a ni thei bawk.
#Eng tiangin nge pulpit rawngbawlna kan lo neih ve thin?
NB: Lalpan tul atih chuan kan la chhunzawm zel dawn a nia... 

Friday, August 5, 2016

Lalpa Ni (Sunday)

Alex Lalagent Thanga

‪#‎Eng vang nge Saturday serh lovin Sunday kan hman?
‪#‎Tunlai chu he zawhna pawimawh tak mai hi ka inbox-ah ka dawng fo mai a, insit tak chungin ka'n chhang dawn ang e...
‪#‎A hmasa bera kan hriat tur chu keini hi Judaism (Juda sakhua mite) kan ni lova, Juda mi leh Israel hnam kan ni hek lo. Christian (Krista hnung zuitute) kan ni tih kan hriat hmasat a pawimawh hle. Sunday (Lalpa Ni) kan serh chhante:
(1) Saturday (Sabbath) serh tura thupek chu Israel thlah/ hnam te tana pek a ni. Exodus 31:12-13; Tin, LALPAN Mosia hnenah, "Israel thlahte hnenah chuan, 'Ka chawlhnite hi in serh ngei ngei tur a ni, in thlahte thlenga keimah leh nangmahni inkara chhinchhiahna a ni si a ;...)
(2) Mathaia 28:1; Sunday (chawlhkar ni hmasa ber) ah Lal Isua chu thihna leh sual hnehin thlan ata a tho leha, chu chu Ni Ropui (glorious day) tih a ni.
(3) Tirhkohte 20:7; Lal Isua zirtirte'n chawlhkar ni hmasa berah chhang (Lalpa zanriah sacrament) an kil thin.
(4) 1 Korinth 16:2; Kristiante'n chawlhkar ni hmasa berah thawhhlawm/ thilpek an khawn thin.
(5) Lal Isua vanah hruai chhoh/ lak choh anih ni leh Thlarau Thianghlim lo thlen ni (Pentecost ni) pawh chawlhkar ni hmasa ber a ni. Bible hunbi chhui mi (dispensationalist) te phei chuan Lal Isua baptisma a chan ni pawh kha chawlhkar hmasa ber an ti hial a ni.
(6) Thupuan 1:10; Johana'n Lalpa thupuan chhuah a dawnna ni pawh kha chawlhkar ni hmasa ber (Lalpa ni) a ni.
(7) Thuthlung Hlui-a thusawm (10) pekte zingah pakua (9) te hi Thuthlung Thar-a Pathian fate nun kawng leh zirtirna atan sawi nawn/ sawi chhawn/ lak chhawn a ni thin a; amaherawhchu chawlhni serh leh ei thu hlaah chuan vawi khatmah sawi nawn a awm lo. Sawi nawn ahnekin Kolosa 2:16-ah ti hian min hrilh; "Chutichuan ei thuah emaw, in thuah emaw, kut ni thuah emaw, thla thar thuah emaw, chawlh ni thuah emaw tu man sawisel che u suh se."
(8) Saturday (Sabbath) kan serh tak2 dawn emaw, Mosia dan kan zawm tak2 dawn anih chuan; Bible-in a tarlan Sabbath serh lo te tana Lalpa hremna pawh kan la na (serious) tur a ni. Exodus 35:2b chuan; "... Lalpa tana chawlh derna Chawlhni a ni tur a ni; tu pawh chumi ni a hna thawk apiang chu tihhlum tur a ni ang." tiin. Tunlaia Saturday serh ho hian a hremna eng vang nge kan lak serious loh le? Hna te kan thawhsan leh bawrh2 bawk si a, Bible chuan tihhlum tur a ti mauh bawk si a.
(9) Dan ni lovin Krista chuah hi ringtute chhunga lal ber a ni a, Ani chu Chawlh ni lal a ni bawk. Dan ni lovin chawlh ni lal Kristaa chawlh hi a hahdam thlak ber awm e.
(10) Bible bung leh chang pakhat chuah tanchhana thurin kalpui vak hi a fuh ber lova, tehfung he tianga kan neih fo hi a tha awm e:
(a) Thuthlung Hlui-a thu ziak tam tak hi Thuthlung Thar-ah lakchhawn (quote) a ni fo a, chu chu Thuthlung Thar-ah lakchhawn/ chhawmnun in a awm em?
(b) Lal Isuan a zirtirte hnenah ti tura a thupek a ni em?
(c) Lal Isua zirtirte'n an rawngbawlnaah an chhawmnung em? An lehkha ziahah ringtute fuih nan an hmang em?
(d) Apostolic father-te leh church father-te khan an ti ve em? Church history lamah te kan hmu em?
(Remark: Saturday hmang ho hiang Saturday hi Sabbath tiin an ko fova, Sunday erawh chu Lalpa ni (the Lord's Day) tiin an ko ngai lo hi mak ve tak chu a ni. Sunday hming kan neihna chhan chhui vak khan awmzia a nei lova, khawi atang pawh a hming chu lo nei mah ila, kan serh chhan kha a pawimawh ber zawk). 

Thursday, August 4, 2016

Samuela thlarau kha Lalpa laka mi a ni em?

Alex Lalagent Thanga 


Q. Endor khuaa ramhuai aienthiam hmeichhe koh chhuah Samuela thlarau kha Samuela thlarau tak tak a ni em? (1 Samuel 28:3- 25)
He thu hi theologian-te lu tihaitu a tling ve tlat mai a, kan Bible mi thiamte pawh an ngaihdan leh pawmdan a inang lo. Ka mimal pawmdan ka’n auchhuahpui ve leh tawp mai te’ng:
#Ans. Ramhuai aienthiam koh chhuah Samuela thlarau hi Samuela thlarau a ni lo. A chhan chu:
(1) 1 Samuela Bung 15-ah Lalpan lal Saula chu Israel lal atan a hnawl tawha, Lalpa Thlarauvin a chhuahsan tawha, Lalpa a be pawp thei tawh lo. 1 Samuela 28: 6-ah chuan, “Saula chuan Lalpa a han rawn pawhin Lalpa chuan mange maw, Urim emaw, zawlnei emawin a chhang lo reng reng a.” Lalpan a chhan loh avangin chang 7-ah ramhuai aienthiam a pan a ni.
(2) Chang 13 kan en chuan Samuela thlarau chu lei atang a lo chhuak tih a ni a, nimahsela Bible pumpuiah hian Lalpa Thlarau reng reng hi chunglam (van) atanga lo chhuk an ni thin. Hnuai lam (lei) atanga rawn chhuak an ni ngai lo.
(3) Chang 13 vekah “lalpa” tih hawrawpte hman a ni a, chu chuan engkim siamtu Pathian a ni lo tih a tarlang awm e. Bible-ah hian kan Pathian hi “Lalpa or LALPA” tih a ni thin.
(4) Chang 15-ah ramhuai aienthiam hmeichhiain Samuela a koh chhuah thu kan hmu a, nimahsela Johana 10:29b-ah Lal Isua ngeiin, “… tu man Pa kut ata chu an chhuhsak thei lo vang” tih kan hmu ve bawk. Mi piang thar thi tawhte thlarau chu Pa kutah a awm a, chu chu Setana leh a hnungzuitute’n an chhuhsak thei lo.
(5) 2 Korinth 11:14 ah chuan, “Chu chu a mak lo ve, Setana meuh pawh eng tirhkohvah a inseam chawp si thin” tih a ni a, chuvangin Samuela thlarau hi Lalpa hnen atanga lo chhuak a nih hmel loh a ni.
Q. Eng vang nge ramhuai aienthiam hmeichhia khan Samuela thlarau a hmuh veleh hlauvin a au tak vak a?
Ans. Setana hnung zuitu (ramhuai/ thlarau sual) te hi chi tam tak a awm a, an thuneihna pawh a inang lo a ni. Ramhuai aienthiam hmeichhe koh chhuah hi a lo kawm fo thin thlarau aia lal a ni thei awm e.
Q. Samuela thlarau chu Lalpa laka mi anih si loh chuan eng vang nge a thusawi a dik?
Ans. Setana leh a hnungzuitute hi thil engkim hria (omniscience) ni lo mahse, Pathian thiltum tam tak leh hmalam huna thil thleng tur tam tak chu an hre thei a ni.

Wednesday, July 6, 2016

Kohhran leh a rawngbawl hnate


Alex Lalagent Thanga

            Malaysia zofate dinhmun kan en chuan KOHHRAN tih thumal hmangin kan ding lova, pawl (denomination) hrang hrang atanga inchhungkhawm kan ni a, Kohhran inrelbawl dan anga kal tho siin, INPAWLHONA (Fellowship) tih hming puin kan awm a ni a, hei hi dik pawh a dik viauin a lang. Ama’rawhchu he article-ah chuan Fellowship tih hming chawi lovin KOHHRAN tih hming kan vuah zawk dawn a ni. “KOHHRAN” tih thumal han zirchian (study) chuan a hman theih tho turah pawh ngai ila, a tha awm e.
            Kohhran chu Lal Isua din a ni a (Mat. 16:18), Krista taksa phochhuaka, a thiltih a piangah Lalpa ropui nana tia (1 Kor. 10:31), Pathian chawimawi tura din a ni. Kohhran nihna leh rawngbawlna hrang hrangte chuan Pathian a tiropuiin a chawimawi tur a ni. Kohhran rawngbawl hna thenkhatte lo zirho dawn ila:
(1) Hruaitu leh Kohhran enkawlhna
            Thuthlung Hlui-ah chuan Israel lalte’n Pathian inpuanchhuahna kaltlangin ro an rela, mipuite an hruai thin. Chu tak mai chu THEOCRACY (Pathian rorelna/ lalna) kan tiha chu a ni. Thuthlung Thar Kohhran pawh Rom sawrkarna hnuaia bul intan leh seilian a ni a, he mi avang hian Rom sawrkarna kalphung chhawmin Kohhran hruaitu hna leh chanvo pawh inpek an lo ching cho ta a ni. Ephisi Kohhran chuan Upa te neiin, upate chuan Kohhran hruaitu hnate an chelha, Kohhran an enkawl a ni. Philipi Kohhran pawhin hotute leh rawngbawltute a nei ve bawk. Hruaitu hnate hi pawimawh tawpkhawk a ni a, hruaitu atana Lalpa mi ruatte hi Kohhran ta an ni a, Kohhran erawh chu hruaitute ta a ni lo. Lal Isua nungchang leh rawngbawlna entawntute an ni tur a ni a, chhiahhlawh anga inngaitlawm taka rawngbawl tur an ni. Lal Isua, lei leh van lal ber meuh pawh Bawihah a insiam a, amah leh amah a intitlawm angin he Krista rilru hi Kohhrante chuan an pu tur a ni. Kohhran member-te’n thlarau lam thilpek an dawn ang zela rawngbawltir hi hruaitute tih tur pawimawh tak a ni. Hruaitu nih duh vanga beia, tlingte hian kohhran member-te tisa leh thlarauva tuihalna engtikah mah an phuhru ngai lo vang. Chung mite chuan Lal Isua hnathawh ai anmahni hnathawh an chhuanga, dikna aiin an duhna an laltir zawka, Lalpan ropuina a chang ngai lo. Lal Isua rilru tel lova Kohhran hruaitu nih chu mahni tan leh midang tan chhiatna a thlen thin (Phi. 2:5-11).
(2) Thuhril leh zirtir
            Pathian thunung puanchhuah hi Kohhran rawngbawlna pawimawh tak a ni a, Thuthlung Hlui hunah chuan hrilhlawkna thu puanchhuah (prophecy) leh Pathian Lehkha Bu chhiarchhuah (Scripture reading) deuh chauh hi thuhrilah ngaih a ni. Thuthlung Tharah erawh chuan Lal Isua Chanchin Tha puanchhuah hna a tel tawha, chu chu ringlo mite hnenah puangchhuak tura tih a ni deuh ber mai. Nimahsela, hun a lo kal zela ringtu pungkhawm zinga thuhril a pawimawh tho avangin, Evangelist hming hialte pawh inputtir-in Chanchin Tha hrilh hna kan chhawmnung zela, chu chuan thu hril pawimawh zia a tilang chiang hle awm e.
            Zirtir pawh hi Kohhran hna pawimawh tawpkhawk a ni leh a, Lal Isua thupek ngei pawh a ni (Mat. 28:19-20). Zofate hi tunlai Harhtharna hian min nuai nasa em em mai a, a that em em rualin, Berea khuaa ringtute angin Bible-ah a awm em? Kan thuhriltu thu sawi hi Bible min zirtir dan a ni em?tiin Bible kan chik/zir ching lo thin erawh chu a pawi hle. Sakhaw mi leh pathian mi kan hriathran loh avangin a inla muk peih peih mi tak leh tha emaw kan ti a, Thlarau Thianghlim kan dawn ve te lah hi a thianghlim lo thei khawp a, Thlarau Thianghlim-a khat te nun kan hmuh tum dan pawh nu deuh but but a ni zel. Chuvang chuan Bible-a Pathian thupuan chhuah zawng zawngte hi dik tak leh a nihna ang taka hrethiam tur chuan zirtirna ka mamawh a, zirtirnaah pawh zirtirna dik leh belhchian tlak a ni tur a ni.
(3) Tawngtaina leh dilsakna
            Pathian hnena tanwgtai leh midangte tana dilsak hi Lal Isua nun atanga Kohhranin a lakchhawn a ni a, Lal Isua tawngtaina chuan Pa Pathian leh amah (Lal Isua) inkara insawmna thuk tak a tarlang angin, Kohhran mi thianghlimte tawngtaina chuan Pathian nung nena kan inzawmna duhawm tak a tarlang ve bawk a ni. Lal Isua nun kha tawngtai nunin a khata, a zirtirte meuh pawh tangtai dan tur a zirtir a nih kha! Tawngtai pawimawh zia chu sawinawn ngai lovin kan hre theuh tawh awm e. Midangte tana tawngtai leh diksak pawimawh zia tarlangtu chu THlarau Thianghlim-in min dilsak leh tanwgtaisak hi a ni (Rom. 8:26-29). Chuvangin tawngtaina hi Pathian direct-a kan biak theihna awmchhun a ni a, kan chhungkaw member-te zinga tuemaw kan biak leh kan kawm anga, lei leh van siamtu Pathian nung kan pawl theihna kawng awm chhun pawh a ni. Kohhran chuan hei hi hna pawimawh tak a ni tih a hre reng tur a ni a. MMF member-te he ti khawpa Lalpa malsawm kan dawnna chhan pawh Pastor Head Quarters-ah tawngtaina maicham chawl lova kan neih vang a ni ngei ang.             
Kohhran rawngbawl hna chu a zau em a vangin kan sawiseng lo anga, Chanchin Tha nena inmil-in khawvel mite hnena ram la zel turin Lal Isuan min beisei a ni, tih erawh kan hriat a tha ang. Lal Isua a thisen thianghlim hmangin a Kohhran a din a, Apostol-te’n an thisen hmangin hmun hrang hrangah KOhhran an phun bawk a, keini hunah teh hian thawhrimna leh insensohna tel lovin Kohhran kan din ang tih a va hlauhawm em! Davida inpekna hi hre reng ila, “Engmah insengso lovin, Lalpa ka Pathian hnenah halral thil hlante ka hlan tawp lo vang” (2 Samuela 24:24).  

Monday, May 30, 2016

LUNGPUI CHUNGA DIN KOHHRAN


LUNGPUI CHUNGA DIN KOHHRAN

Alex Lalagent Thanga

           "Nang Petera i ni tih ka hrilh bawk a che, he lungpui chungah hian ka Kohhranho ka rem chho ang a..." (Mt. 16:18).
                     Mt.16:18 thu hi a pawl (Denomination) leh a mimal ang pawha inhnialna tam ber a ni a, Protestant ten Lal Isua chu Kohhran dintu leh innghahna a ni kan tih laiin, Roman Catholic te chuan Petera chu Kohhran dintu leh innghahna ah an pawm ve thung a, hei hi Pope-in a rochung niin an ngai hmiah a ni...
                     Heta min tibuaitu leh innghahna hrang kan neih takna chu, " Nang Petera i ni" tih leh "He lungpui chungah" tih hi a ni a, Petera tih chu lungpui tihna tho a nih a vangin hrilhfiah dan a dang ta nuaih mai a ni.
                     Evangelical Scholars-te chuan, Lungpui hi Pathian (Lal Isua) chauh hi ani. Lal Isuan, Amahah Kohhran din a tum thu, a programme a sawi lawk a, he ti hian sawi zawk tur a ni e. "Nang Petera, mihring i ni,he keimah, Lungpui ( Isua Krista ) chungah ngei hian ka Kohhran ka din chho dawn a ni " tiin.
                     Roman Catholic-te erawh chuan, Lal Isua nihna dik tak Peteran a hriat a vang leh a sawi chhuah a vangin, Lal Isuan dinhmun ropui takah a dah a, "Nangmah, Petera-ah ngei hian ka Kohhran ka din chho dawn a ni" tiin an ngai a,sual ngaihdam theihna hial pawh neiah an ngai tlat bawk.
                     (1) Thuthlung Hlui leh Lungpui
                      Hebrai mite hian "Lungpui" sawi nan Heb. "Sur" an hmang a, hei hi Pathian sawina bik a tan chauh an hmang thin. "Kan Pathian ang Lungpui reng an awm lo" (1 Sam. 2:2); "...Kan Pathian lo chu tunge Lungpui awm ni" (Sam 18:31b); etc...
                     (2) Thuthlung Thar leh Lungpui
                      Thuthlung Thar-ah hian lugpui sawi nan tawngkam pathum hman an nei a, Greek" Lithos", "Petros" leh "Petra" te hman a ni. Greek tawngbul a tanga lungpui kan chhui hian eng Lungpui chungah ber nge Lal Isua'n Kohhran a din tih a chiang dawn a ni. (i) " Lithos", hei hi "lungpui" tihna a ni a, he tiang lung hi sak em em lo, deh nuam tak a ni. Lal Isua an phumna thlan kherkuak kha "Lithos" lung chi hi a ni a,a kharna lung pawh " Lithos" lung tho an hmang a ni. (Mt. 16:46). ( ii ) "Petros" , hei hi lungpui tihna tho anih laiin, mihring hming ( Proper Noun/name ) a tan hman a ni a. Petros  hi Masculine gender ( apa sawina ) a ni. Bible-ah Petera hi " Petros" tih vekin koh a ni. (iii) " Petra", hei ve thung hi chu tlang tia pui pui lung sawina a ni. Tin, "Petra" hi chu lung nem chi ni lovin, lung sak ber chi, lung chang tak sawina a ni a. Chubakah "Petra" hi chu Neuter (a nu a pa sawina bik nei lo) ani leh bawk. Hei hian Mt.16:18-a Lal Isuan, " Nang Petera (Petros) i ni tih ka hrilh bawk a che, he Lungpui (Petra) chungah hian ka Kohhran ka din chho vang," a tih khan Amah leh Amah inkawkin, amah (Pathian Fapa)-ah ngei a Kohhran din a tumzia a lang chiang hle. Lal Isua hian a programme a sawi lawk sa a ni. Greek "Petra" hi Thuthlung Hlui-a Hebrai "Sur" ang chiah khan " Pathian aiawhtu" sawina a nih a vangin Lal Isua sawina a ni.
                       Bible khawi bung leh changahmah hian Pertera hi "Petra" tia kohna (pakhatmah) a awm lo. Chuvangin, Lungpui chu Lal Isua a ni. Chu Lal Isua (Petra)-ah ngei chuan Kohhran hi din a ni tih hi rinhlelh tur pakhatmah a awm lova, Bible min zirtir dan a ni bawk.
  “Lungphum rem tawh sa lo chu lung phum dang tu man an rem thei tawh si lo va, chu lungphum chu Isua Krista chu a ni” (1 Korinth 3:11).

Sunday, May 15, 2016

Ngaihdam Theih Loh Sual

  
 Alex Lalagent Thanga
               Lal Isua Krista thisen in sual ngaidam theih loh a nei lo kan ti fo bawk sia , ngiahdam theih loh sual chu eng sual tak in ang maw? Ringtu (Lal Isua hnung zuitu, mi piangthar) chu a sualna zawng zawng ngaihdam a ni tih hi kan Bible min zirtir dan a ni a (Jo n.3:18; 5:24; Rom.8:1 etc). Tin, ringtu in thil lo tisual palh leh ta sela, Patian hnenah inchhira, ngaihdam a dil chuan Pathian in a ngaidam dawn tih pawh kan Bible-in min hrilh bawk a ni (1john1:9). Amaherawh chu ngaihdam theih loh sual han awm leh ta tlat mai chu engnge awmzia ni ta ang le? He sual hi a len em a vang in ngaihdamna pawn hmun a chang tawh lo a ni ngei ang. Kan Pathian chu hmangaihna a ni a (Ijohn4:8), sual erawh chu a ngai thei miah lo thung. Sual a ti (khawih) lo a (1pet.2:22), hriat pawh a hre lo ni (2Cor.5:21).
     A.Thihna khawp  sual (I John 5:16b)
        Tirhkoh Paula chuan ringtu te chunga Pathian thikthu chhiatzia min hrilh a, ringtu chuan a sual sim lova, hre reng chungin tihsual luih zel chuan Pathian in a nunna a laksak vat thin. Pathian tana mi tangkai a nih theih loh a vangin, pathian in duhsakna in a tisa nunna chu a laksaka, a thlarau a chhandam thin. Hei hi ringtu in sual a tih chhuanzawm theih tawh loh nana Pathian hmangaihna lo lang pakhat a ni.
      B.Ngaihdam theih loh sual
         Pathian meuh pawhin a ngaihdam theih lo sual chu a va nasa awm em! THARAU THIANGHLIM SAWICHHIATNA hi a ni tiin Lal Isuan min hrilh (Matt.12:32; Mk.3:29). Thelogian thenkhat (John Walvoord, Merill F. Urger, etc) te chuan he sual hi lal Isua hun lai (he khawvela a awm lai) chauhva hman tur a ni, tun hun a tan a ni tawh love, an ti a. Amaherawh chu, Evangelical theologian tam zawk (John Hall, John Mac Arthur, William Barclay, Leon Morris, Lawrence, etc) te chuan tun lai thleng pawh in hman tur an ti ve thung. A thu kal hmang (text) han en hian hei hi a pawm awm mah mah zawk a ni. Thlarau Thianghlim “sawichhia” tih hi Gk. “blahphemia” hman a nia, chu chu “nasa taka sawichhia, an chhelawh” tihna a ni. Kan Mizo Bible a “sawisel” Matt.12:32 tih ringawt hi chuan a awmzi a kher chhuak lo deuh. Chu ti a nih chuan eng ti vak a sawichhiatna nge ni ta ang le? Thlarau Thianghlim chu Pathian pakhata minung pathumte zing a mi a ni a, Pathian a ni (John 4:24). Tin, Pathianin Thlarau Thianghlim kal tlangin min kova, chatuan nunna kan neih theih na tur in kawng min kawhhmuh a, min siam thara (Titus3:5), engkim min zirtir a (John 14:26), min veng in thutak ah min hruai luta (John 16:13), min tawngtai saka (Rom.8:26), Krista chhungkuaah min dah luta (1cor.12:1314), min chhinchhiaha (2Cor.1:22; Eph.4:30), hriak min thiha (Ijohn2:20), eng lai pawh in min awmpuia (John 14:16), thilpek min pe a (Eph.4:11, Rom.12:6-8), kan taksa kal tlangin rah a rawn chhuah bawk a ni (Gal.5:20-23).
         Lal Isua meuh pawh khan thilmak a tih reng reng in Thlarau Thianghlim kaltlang a a tih thu a sawia, “Pathian kut a vanga ramhuaite hnawt chhuak thin ka ni…” (Lk.11:20). “Pathian kutzung” tih hi Thlarau Thianghlim thiltihtheihna sawi nan Thuthlung Hlui ah hman a ni (Ex.32:16). Amaherawh chu Pharisaite khan Thlarau Thianghlim thiltihtheihna chu Belzebula thiltihtheihna ah an puh mai bakah, Thlarau Thianghlim chu “Setana i ni” an tinna an tina a ni. Hei tluka sual lian hi a awm thei tawh dawn em ni? He sual hi ngaihdam theih loh sual chu a ni.
     Ahnuaia tar lante nen hian hriatfin loh tur:
(1) Thlarau Thianghlim chu ti lungngai suh u (Eph. 4:30)
      Ringtu chu dawt sawi lo tur (4:26), thinrim a vanga sual khawih lo tur (4:26), khakna te, tihtauhna te, lainatna neih loh te (4:31-32) ti lo turin hrilh a ni. Heng sualte hi ringtu in a tih chuan Thlarau Thianghlim a ti lungngai a, thlarau in a khat thei lo.
(2) Thlarau Thianghlim chu timit suh u (1Thess. 5:19)
      Hei hi tirhkoh Paulan ranwgbawlna lam hawiin a rawn ziaka, ringtu chu bang lova tanwgtai tur (5:17), engkima lawmthu hril tur (5:18), thu hrilte hmuhsit loh tur(5:20) a ti a. Rawngbawlna alhthat lai takin ringtu in tui a leih chuan Thlarau a timit a ni. Tin, Thlarau thilpek dang lam (special gift) min pe theuh a, chu chu a ropuina tan kan hmang lo anih chuan thlarau kan timit bawk a ni. Lalpan a thu malsawm rawh se. 

Friday, April 29, 2016

Hlawhtlin nana kan hriat makmawhte

Hlawhtlin Nana Kan Hriat Makmawhte

By- Sir J.Khuma 


Thuhma
Hlawhtlin hi mi tinin kan duh theuh awm e. Hlawhtlin dan erawh kei ka hria han tih theih erawh a har ngawt ang. Eng kawnga hlawhtlin dan nge kan hriat. Kan hriatna zawn ni lo nunkawng (career) danga hlawhtlinna atan hlawhtlin dan kan hriat ve a hi a hman tlak kher ang em, tih pawh sawi chian ngam har tak a ni bawk ang. Eng pawh nise a ziaktu atana min pem buhbel ve tak miau si-ah chuan a tlang lawna pawimawh dap kim tur ang berin ti hian han ziak ta ila.
A) Zofate background leh Hlawntlinna thuhmahruai 
Zofate hi eibarzawnna lamah leh fin zirna lamah pawh nise kan harh har ang reng a. Kan pipute khawsak dan khan a zir lo lah tak a. Ral leh sahrang avanga in leh lo tlansan thut thei reng dinhmunah an ding reng a. Buh leh bal pawh neih taeuh emaw khung ruih emaw a nih loh leh in tha tak sakte pawh kha rauhsan thut a tul huna uiawm mai maiah a chan theih avangin ni tin ei an lo hmuh a, kum khat tla an lo khung chuan an duh tawk em em kha a ni a. A hunin a hril nganga an thiamawm. Mahse chumite thlah kan nihna zawnah an dinhmun(eng tik lai pawha in leh lo tlanchhiatsan ngai mai thei) angah ding tawh lo mah ila kum khat ei khawp hmua kum khat tla chakkhai kan neiha duh tawk mai rilru puthmang erawh kan la nei tlat si a ni. Chu chuan rei tak thleng khan rual min tiawt lawk lo niin ka hria. Mahse tunah chuan kan harh ta a. Kan in leh lo hi a nghet a, ral avanga rauhsan mai tih vel kha a awm tawh lo. Kan sak uluk ang ang leh kan sak dawrawm ang angin kan run kan in a ni reng dawn, tih kan hai ta lo.
Tin kan Pathian thu lakdan hrisel lo pawh kan kalsan a. A rethei apiang Vanram kai tur a ni hran lo va, mi fingte finna Pathianin a hnawl vek lem lo, tih pawh kan var pawh ta. Ei bar zawnna lama hausa sain an rilrua Pathiana rinna an neih chuan rawngbawlna lamah pawh a thawh hlawk hlawk ni theiin a fing fingten zau hlei hleia Pathian rawng an bawl theih zia kan mitin kan hmuh chilh tak hnu chuan kan dang lam ta. Hlawhtlin tum loh chu Pathian rawngbawlna atana tangkai tum lo ang hrim pawhin kan hmu ta a. Hlawhtlin duh lo leh chak lo emaw tum lo emaw kan awm tawh lo. Hei chat hi a ni e, hlawhtlinna kawng chu, tiin in kawhhmuh fak lo mah ila mithiam dangte hriat dante pawh rawnin thiam tawk tein i han kheh dawn chhin teh ang hmiang.
B) Tum fumfe neih 
Sawi rik a ni fo. Tum nei lo chu lawng leng, a karfung awm lo ang a ni, tih te. Tin … kah fuh tum bik awm lova thal tawng pawng kahchhuah ang a ni e, tih tein. Nia, tum nei lo chu khawiah mah a thleng lovang. Midang tam takina an thlen tumna hmun pawh lo va thleng fuh mahse a tum avanga thleng a ni lova a tan awmzia a nei chuang lovang. Tin thil theih pawh a ni lo. Mi hlawhtlingah a chhal theih bawk loh vang. Zirtirtu nih tum miah lovin zirtirtu hna a thawh chuan zirtirtu nih tuma thawk pha lo tam tak awm tho mahse mi hlawhtling a tih theih chuang loh. A chhan chu nih tumna a neih tlat loh avangin thleng tho mahse mi hlawhtling a tih theih loh. Mi inhamtang, tih te chuan le kan sawi phal ve chauh mahna. Tum kan neih chauhvin chumi hmun chu eng tiang kawng atanga kal thlen chi nge tih kan hre thei ang a, kawng dik kan zawh chat thei ang. Tehkhin nan, Thlawhna siam lam Engineer nih tum chuan a tumna a hriat hnu chuan a kawng pawh matriculation exam-a mark 460 chuang hmuh phawt a tul tih a hre chhawm bawk a nih chuan subject tinah 78% vel hmuh a ngai tih a hria ang a, dawng dah takin matric lehkha a zir ngam dawn miah lo a ni. Taima leh rilru nei ranin a zir ang a, a nih tum a ni thei dawn a ni. Nih tum hriat huna hre tawh lo, matric exam result-ah pawh mark tam fumfe lova pass tawh hnua Thlawhna Engineer nih ka tui asin mawle, tih leh hnuhnawh te chu, tum thelh tluang zel turte awm dan tur a ni.
Tin tum nei sa chuang lova nu leh pate leh zirtirtute thu awih avanga lehkha bei ngawrha mark tha hmuh vanga a hnua Thlawhna lam khawih lo tui chhova Thlawhna Engineer school rawn zawm ve thote chuan an matric zir chhung zawng khan mi thu awih vang chauhvin lehkha an lo bei ngawrh kha a lo ni a, sal tang ang rilru puin kum khat a inkhung tang lek kha a lo ni. Matric kai hma hauhva Thlawhna lam Engineer school zawm tum tlat pa chuan ama tumna leh phurna ngeiin lehkha a bei ngawrh kha a ni a, sal tang ang rilru pu lovin neitu leh a khalhtu ang rilru puin matric zir chhung kum khat kha a hmang zo kha a ni a. A nun a hlim a, Thlawhna Engineer school a zawm theih chiah khan hlawhtlinna tlang chherchhuan khatna lawn chhuak nihna (sense of achievement) a mahah a awm tlat. Tum sa-na nei lem lova zirtirtute leh nu leh pate thu awih vanga mark sang hmu, a hnua mi sawi phurna atanga lo tum ve leh pa kha chuan hlawhtlinna tlang lawn chhuak nihna (sense of achievement) kha a nei pha ve dawn lo reng reng. Mithiamten hlawhtling zel tura tha min petu tha ber chu hlawhtling tawha inngai, hlawhtlin nawmna pawh tem tawh, tem tawh avanga hlawhtlin leh zel chakna rilru hi a ni e, an ti.
C) Long Goal leh Short Lodge neih tur
Kan tum chu tuna kan dinhmun atanga kawng thui tak kal la tulna hmunah pawh a awm thei a, nih pawh a ni tlang pui. Tah chuan mihring chu chau thei leh rilru zuai thei kan ni a. Sense of achievement kan neih khat chuan a hrisel lo thei. Chuvangin kan tum berna hmun chu hla deuh mahse chumi thleng tura kan kal kawngah chawlhhmun te te insiam thiam hi a pawimawh hle. Tichuan hlawhtling reng, hlawhtling zel nihna changah kan inngai a, phurna a insiamchawp zel thei a ni. Tehkhin nan, Tahan atanga Yangon hi Kantkaw kawng atangin kal dawn ta ila. Yangon ringawt kan rilrua dah lian hlur lovin a kal kawng dik tak kan zawh tawh chuan, a hmasa berin Tahan atangin Natchaung thlen kha kan short goal a ni. Natchaung chu kan han thleng ta a, tichuan hlawhtling intihna rilru kan nei thei ang. Chumi hnu chuan Kantkaw a ni leh ang a, Kantkaw kan thlenin kan short lodge kan thleng tih rilruah a lo awm a, a nuam leh veng veng phawt ang a, tichuan Pale kan hmabakah kan han dah leh ang a, Pale kan thlen pawhin hlawhtling zel dinhmuna indintirin in Monywa kan tinzawn leh ang. Chutiang zelin Mandalay leh Meihhtila, Naypaydaw, tin 115 leh Yangon. Hlawhtling har deuh mai, a tawpa hlawhtling ve chuap ang chauhva in chhuah ai chuan hlawhtling det det a, a tawp thlenga hlawhtling anga inngaia kan kal khan kan kal chhung pawhin kan nun a hlim a, hun kan tumtawi thei zawk a ni. Chutiang chiah chuan kan nunkawng pawh hi kan zawh tur a ni ang.
D) Time management
Thil tulte tia i hun i hman khah tlat ni chuan i thin a rim mai thei. Mahse ngaih tuah chiang teh, thil tullo leh thalo ti miah lovin i hun i hmang liam tihna a ni a, lawmawm tak a ni asin. Eng hna pawh thawk ila eng business pawh ti ila, a tanna atana kan sumlu (capital) a inzat lo mai thei. Mahse capital zinga pawimawh berte zinga mi HUN capital erawh kan neih a thuhmun vek. Capital i nei lo emaw i lo ti palh ang e, HUN capital, mi neih zat ve bawk chu i neih hi.
Hun hmang zai thei apiang hian thil tih chhuah leh tih zawh fel an ngah duh. Hun ruahman thiam lovin thil pakhat a tih zawh rualin hun ruahman thiam tak chuan a aia tenau chuang lo thil pathum pawh a ti zofel thei tlat. Dam kum hi a pawh sei theih si lohva hun ruahman dan kan thiam azirin kan dam chhunga kan thawh zawh hna zat hi a inthlau zengzung dawn a nih hmel. Hei hi Multitasking an ti. Multitasking thiam chuan nun panga daih hna nun pakhat chhungin a thawk zo hman daih thei. Chupa chu mi chhuanawm tak pawh a ni bawk ang. Mahse hna pakhat pawh thawk zo fum fe thei lovin duham avanga phuai liai luaia hna hnih hna thum thawh kawp ve teuh ringawt erawh a kawk lo.
E) Mahni lawmman insiam thiam (Self-rewarding)
Hna tawk fang kan thawh zawh hian mahni lawmman insiam thiam a pawimawh hle. Kan sawi lan tak short-time lodge pakhat kan thlenin mahni leh mahni pawh inlawm thiam ila. Tin lawmman ang rengin kan nuam tih zawng tih(thil tha lo ni kherlo tehkhin nan holiday hmanga zin, adt. ) nan hun tlem insiam ila. Tichuan chuta tap rei lovin a hun bituk sa a zawha hna lama lungsi taka lut lehin kan bung leh char char ang a, lodge dang kan thlen leh huna hun awl neia mahni nuam tih zawng tih theih hlan nghak hlel takin kan tang sauh sauh dawn a ni. Nitin, kar tin leh thla tin hi beiseina chi khat khatin kan inhmuah tir zel theih chuan kan hun hman a nuam ang a, hna thawh kan phur ang a, kan tluang ang.
F) Beih tak takna
Mi tam tak chu mite tih ang kan ti ve ngei a. Lehkha zir emaw, dawr kai emaw, mistiri emaw pawh nise eisiam dawr hawn pawh nise. Amaherawh chu ti ve che che hi kan thahnem khawpin a lang. Dawr kai ve lem si, a thil zawrh leitu tur (dawrtu customer) pawhina a dawr neitu auh hrepa zawnte a la ngai ta dah a. A piah dawrah a lo leng emaw lehkha an lo deng emaw a lo ni. Tih ei siam dawr lamah pawh tehkhin thu sawi tur a awm. Ei siam chu thiam ve viau mahse service quality a tha loh chuan miin an hausak pui business pawh kha ei hmuh tawk tawk nan bak an hmang thei lo. Chu chu business awmzia kan hriat loh vang pawh a ni ang. Aman intluk rau rauvah min lo chiau-au \ha deuhtu ta nge nge lei kan duh theuh vang. An chaw hmeh tui viau mahse an kam a khak tlat chuan kan ei tui chuang lova. Business awmzia tlem kan zir a, taimakna tlem kan telh belh a tul a ni. Chinese thufingin, “Hmel hlim (seih) pu thiam lo chuan dawrkai suh se,” an lo ti. Thil kan tih reng rengin run dal mai maia tih hian hlawhtlinna tak tak min thlen lova tik tak tak (Profesional tak)a kan thawh chauh hian kan hlawhtling dawn tih hre thar leh ila.
G) Business Industry Awmzia
Khawavelah hian mihringte hian hna (industry) chi hnih chiah kan thawk. Product industry leh Service industry te an ni. Thil kan siam chhuah loh vek leh thil siam chhuahsa kan zuar. Lehkha kan zirtir loh vek chuan zirthiamsa hmangin kan thawk. Serthlum huan siamtu chu Product industry a thawk kan ti thei a. Chuta tanga hmuh serthlumte zuara serthlum tui dawr hawngtu chuan service industry a thawk tihna a ni. Hetah hian serthlum huan siamtu (product industry owner) chu serthlum dawr kaitu leh serthlum tui sawrtute(middle man) nen chauh an indawr [Business to Business (B2B)]dawn avangin midang a dawrna tawngkam a thlum viau loh (service a that loh) pawhin a la pawi nep. Serthlum dawr kai leh serthlum tui dawr kaite erawh chu mipui nawlpui nena indawr [Business to Customer (B2C)] an nih tak avangin an service a that loh chuan mipuiten an dawr tlem mai dawn a ni. Apple tui dawr an pan daih ang. A nih loh leh a tlukpui serthlum dawr, service nei tha zawk an pan daih ang.
H) Positive Outlook
Tah hian kan business ang ti ve an awm a, kan hmuh dan tur atana tha kan sawi dawn a ni. Kan elpui te tih pawhin a sawi theih ang. Mahse hengte hi an awm chauhvin tan a tul tih kan hre ve a, an tangkai tlat. A tlukpui dang an awm loh chuan business pakhat chu a vawklallen tlat thei a. Chu chu mipui tan a tha zik tluak lo. Dawr an nuam duh lo. Chuvangin mipui nghenchhana business ti tawh phawtte chu a tlukpui a elpui an awm hian an tha duh. Kan elpui (Competitor)te hi min khalh ngiltute an ni. Kan inthlahdah tur min veng a, kan tan mi tangkai an ni, tia hmuh thiam a tha. Hna-ah leh pawlho level thuhlaa kan ngaihdan turah pawh chentlanna-nundunna (coexistence) hi a leng tur a ni. Chutia coexistence a nih a, elpui kan neih pawha a thang duang zawk nih kan duh bawk si chuan tihdan a la awm tho mai,. Tlukpuite laka filawr dan chi hnih Red Ocean strategy leh Blue Ocean strategy i han sawi kai lawk teh ang.
i)Red Ocean Strategy 
Elpuite laka filawr duhna avanga chet lak dan chikhat chu Red Ocean strategy a ni a, elpuite relchhiat chiam leh tha rum zawnga ram lak (market lak) chiam hi a ni. He strategy hi Boarding School-ho hian an hmang lar phian. Zirlai an han zawng tak tak chu an insawi chhiat sak chiam a, anmahni an insawi tha chiam bawk a, chubakah a kaiman tihniam zawng tein an intai bawk. A chuh hmasasa tiin zirlai lo kal ngei ngei beiseiin an bedding te an hawnsak sawk sawk vel. An pher lo la hmasa tawk lah bo lo. Tichuan a mihring taka changtu chu midang daih an ni leh si, tih vel pawh kan hre thin a nih kha. Hetiang strategy hi Red Ocean strategy an ti. A hahthlak a, rilru a nuam duh lo bawk.
ii)Blue Ocean Strategy
Elpuite aia than duan zawk dan dang leh pakhat chu Blue Ocean strategy a ni a. Hei erawh hi chuan a tlukpui leh elpuite sawi chhiat emaw mahni insawi that chiam emawin a thawk ve lo. A tlukpuite aia chungchuang hret turin facility leh service a belhchhah mai thin. Tehkhin nan Boarding school pakhat chuan a kaiman rate tihhniam leh school naupang inchuh buai vel ai chuan tiin a boarding schoolah service dang thar a tlukpuite neih ve loh classroom zawng zawngah airconditioner a vuah vek ta a. Ram luma awm tan chuan chu chu thil thlakhlelhawm tak a lo ni a. Chumi avang chuan zirlai chu a chuh ve ngai miah lovin an lo pung ta zel a. A sen belh ngam avanga hlawkna lo lut zat chu a sen belh zat leh tam tak a tling. Tin thuhnuairawlh tak leh tlawm thlak taka zirlai zawnga vah vak vak leh va chuh vak vak te, midang va sawi chhiat chiam te a tih a tul tawh lo nen. Hahdam thlak tak a ni. Hetiang hi Blue Ocean strategy an ti. Midangin airconditioner an rawn vuah ve tak tliar tliar hnuah a niin gymnastic facility (zirlaite insawizawina room leh bungrua) hmangin a blue ocean leh hlauh vang a, chuti zel chuan.
iii) Insum theihna
Insum theihna hi heng zawng zawng kaltlang tur hian a tul bakah heng zawng zawng kaltlang hnuah pawh a la tul zel. “Hlawhtlin tura beih hi a har tawh thawkhat a, chu ai pawhin hlawhtlin tawh hnua hlawhtlinna chhawm nun zel hi a la har fe,” an ti. Zofate zinga hlawhtling ve tlemte awmchhunte pawh hi hetah chiah hian an tla thin niin a hriat. Mahni lawmman inpek tih lai zawn khi kan lo la arh hlai lutuk deuh thin pek a ni mai thei. A chin tawk bak hi a \ha lo hle, tih hre thar leh ila.
Tlangkawmna
I din chuan la kal chhunzawm zelte lakah i hnung tawlh a ni, tih thu ang deuhvin hlawhtlin hnuah pawh hlawhtlin zelna tur area zau zawk hi melh zel ila kan ram kan hnam tan mit hmai tinghaltu kan lo ni mai dawn a ni. Mahni Khua, Veng leh Group maia mi hlawhtling nih hi duh tawk lovin Kalay myo bial leh Sagaing bial te, National level tea hlawhtling tura rilru sang tak put theih a tha. Zofate hi kan kalna theuhvah kan thuchawl hma deuh thin ka ti. MTV album siam zaithiamte pawh Mizo tawnga zai VCD chhuah a, copy 300, copy 500 vel leka duh tawk lovin Kawl Hlate pawh sain National levela invawrh te tum ila. Chuti lo chu kan hlawhtlinna hi a Chin Race level pawh a ni pha lo. A hnai berah Kalaywaha mite tak ngial pawhin an hre pha lova. Chutih laiin keini lah kan lo in la lar ve pherh erh si thin hi a nuihzatthlak deuh. Lehkha ziak thiam inti te pawh Zo tawng chauhva ziak lovin Kawl tawngin National levelin ziak ila. Kan ram tan tia kan thu leh hla kan seprawtui ve vak vakte hian awmzia a nei thui deuh vang. Kan Boarding School leh kan company din leh a hnathawh dante pawh hi ramchhung hmun hla tak tak atang pawhin min ran pan vang vangna tur khawpin hming tha sela. Mizote chauh ni lo, a Chin huapin kan business leh kan talent te hi hre phain chumi piahah a Kawl a Vaiin min rawn dawr sup sup tur khawpin huang zauh bawk ila, Zofa hming kan timawi zual ngei ang le.

Wednesday, April 27, 2016

Tune Insurane claim dan tur (Mizo Version)

Tune Insurance 






Tune Insurance Claim dan tur 
========================  
‪#‎Tune‬ Insurance nei reng siin, eng vang nge Insurance huam chin natna nen pawha damdawiin a kan mutin pawisa kan laklet (claim) theih loh thin? A chhan chu TUNE Company phut document kimchang taka kan neih loh vang a ni. A hnuaia pix 3 te hi tihmakmawha kan neih turte a ni: 
(1) Original Payment Receipt 
(Pawisa i pe chiang a ni, tih entirna) 
(2) Original Bill 
(Original Bill han tih hian thil dang vak a ni lova, damdawiin charge detail a ni deuh ber mai. E.g. Xray tan Rm-40, Ultrasound tan Rm- 60, etc. hi a ni. I pawisa sen dan detail te pawh kan ti thei awm e.)
(3) Original Discharged Note with Diagnosis 
(Damdawiin atang i chhuak tih nemnghehna leh i natna an enkawldan a ni ber mai.) 
‪#‎UNHCR‬ leh TUNE Insurance contract a zo tawha, ama'rawh chu kan Insurance nung chhung zawng chu Tune Company-in mawhphurhna a la la ang. Tune Company-ah Myanmar staff tumah thawk an awm tawh lova, pawisa dil tur chuan Malay or English tawng thiam, i hruai a ngai ang. 
#TUNE Head Office 
Address: Level 9, Wisma Tune, No. 19, Lorong Dungun,, Damansara Heights, 50490 Wilayah Persekutuan, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Malaysia.
Phone:+60 3-2087 9000 
Wednesday 8:30AM–5:30PM
Thursday 8:30AM–5:30PM
Friday 8:30AM–4:30PM
Saturday Closed
Sunday Closed
Monday 8:30AM–5:30PM
Tuesday 8:30AM–5:30PM 
In thawhpui,
AlexGena Cherput Tuingo

Monday, April 4, 2016

Estimated cost for delivery at HUKM (Mizo Version)



HUKM  (Universiti Kebangsaan Malaysia) Refugee-te tan a tha ber ta!
Address: Jalan Yaacob Latif, Bandar Tun Razak, 56000 Cheras, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Malaysia. 
Phone: +60 3-9145 5555 
Nau neih nana sensoh dan tlangpui te:
1. Neih pangaia neite tan (Normal birth):
Ward-a mut man: Ni khat Rm- 90/- (× 3 days= 270/-) 
Lab test-na man: 200/- 
Nau hrinna man/sawngbawlna man (delivery): 200/- 
Damdawi man (medication): 40/- 
Hri laka invenna damdawi man (vaccination): 40/- 
Kahhitna (epidural): 100/-  
Total= 850/- 

2. Vacuum-a hip chhuahte tan (vacuum assisted birth):
Ward-a mut man: Ni khat Rm- 90/- (× 3 days= 270/-) 
Lab test-na man: 200/- 
Nau hrinna man/sawngbawlna man (delivery): 400/- 
Damdawi man (medication): 40/- 
Hri laka invenna damdawi man (vaccination): 40/- 
Kahhitna (epidural): 100/-  
Total= 1,050/- 

3. Cheicheha cheh chhuahte tan (forceps assisted birth): 
Ward-a mut man: Ni khat Rm- 90/- (× 3 days= 270/-) 
Lab test-na man: 200/- 
Nau hrinna man/sawngbawlna man (delivery): 250/- 
Damdawi man (medication): 40/- 
Hri laka invenna damdawi man (vaccination): 40/- 
Kahhitna (epidural): 100/-  
Total= 900/- 

4. Zei chhuahte tan (caesarean birth):
Ward-a mut man: Ni khat Rm- 90/- (× 5 days= 450/-) 
Lab test-na man: 400/- 
Nau hrinna man/sawngbawlna man (delivery): 1,000/- 
Damdawi man (medication): 40/- 
Hri laka invenna damdawi man (vaccination): 40/- 
Kahhitna (epidural): 100/-  
Total= 2,030/- 
*Deposit Rm- 750/- (Malaysia ram mite tan leh UNHCR Card vuante tan) 
*A chunga kan tarlan tak zawng zawng hi Malaysian leh UNHCR Card vuante charge a ni a, foreigner tan chuan double charge a ni. 
*Deposit Rm- 1,500/- (passport vuante leh eng documentation mah nei lo te tan).
*Registration fee: Rm- 50/- 
*Ultrasound: Rm-20/- 
Question: Eng tin nge HUKM-ah nau kan neih theih ang?
Answer: MCH (Mother & Child Hospital) doctor hnenah referral letter I dil anga, chu referral lehkha leh i lehkhabu sendang kha kengin HUKM-ah appointment I va la (dil) dawn nia. I nau pai chu thla (7) a kim (full) hma ngeiin appointment I lak loh chuan I tlai ang. Nau tla 8/9 tan appointment an pe thei lo, an pawm tawh lo. 

Question: UNHCR Card vuante tan 50% discount a awm em?
Answer: HUKM hi sawrkar tabil a ni lova, sawrkar leh mimal inkawpa din anih avangin UNHCR Card vuante tan 50% discount a awm ve lo. Ama’rawhchu Malaysian charge-in a kal ve thunga, chu tak mai chu sawrkar damdawiin a 50% discount ai pawhin a tlawm zawk a ni. Chuvangin, achunga kan tarlan tak rate ang khian keini (UNHCR Card vuante) paw’n tlawm takin nau kan nei thei a ni. 

Question: UNHCR Card vuan lo te’n nau an neih thei em?
Answer: Nei thei teh meuh mai, ama’rawhchu double charge an pek a ngai. Tin, nau thla 7 a kim hma ngeiin an va kal tur a ni. 

Question: A chunga rate tarlan tak khi a dik tawk em?
Answer: A chunga kan tarlan tak khi a mal te te a chhut a ni a, nau leh a nu an hrisel chuan ward-ah ni 3 emaw ni 5 emaw an mut a ngai dawn lova, khi ai khian an seng tlem dawn a ni.

Question: Refugee Card leh Asylum seeker card an thliar hrang em?
Answer: Sawrkar damdawiin (HKL, Ampang Hospotal) angin an la thliarhrang ve loa, UNHCR original card anih phawt chuan hamthatna dawn dan a inang vek. A chhan ni a lang chu an la hriat loh vang te pawh a ni thei awm e.   

 Sincerely yours,
Alex Lalagenthanga

MIZO ȚAWNG ZIAH DIK I DUH EM?

            ṬAWNG ZIAH DIK I DUH EM? Ziaktu: Nununa Renthlei July ni 15, 2019 Mizo ṭawng ziah dik hi thil harsa niin i ngai ṭhin em?...